İhtiyaçlarını giderip, onlara eziyet etmemen, küçük bir çocuğu idare eder gibi idare etmen, onlara dargın durmaman, ihtiyaçlarını karşılamaktan kaçınmaman; onlara hizmet etmeyi, çokça kılınan nafile namaza, tutulan oruca ve Kur’an okumaya bedel olarak bilmen;
Namazların sonunda onlar için bağışlanma istemen, onları zora koşmaman; onlara gelen eziyeti yüklenmen, sesini onların sesinden yüksek çıkarmaman, şeriatın kesin emirlerine aykırı olmadıkça onların emirlerine uymalısın. Şayet onların emirleri, farz olan haccı ile beş vakit namazı, zekat kefareti, adağı terk etmen yönünden bir emir olursa ona uyulmaz.
Yine, yasaklardan haramları istemek yönünden olmamalıdır. Mesela; zina, şarap içmek, adam öldürmek, iftira, gasp ve hırsızlık gibi hak olmayan bir malı almak gibi bir emirleri olursa, bunlara da uymamalıdır.
Hz Peygamber’in (s.a.v) şu emri gereği onlara uyulmaz; Allah’a (c.c) isyanda, mahluka itaat yoktu
Allah (c.c) şöyle buyurmaktadır; Eğer onların ilme bir dayanak bulamadığın bir şeyde, bana ortak koşman için bir zorlamada bulunurlarsa onlara itaat etme. Onlarla dünyada iyi geçin (Lokman 15)
Bu hadis-i şerif ve ayet, Allah’a isyan ve Allah’ın emirlerini terk etme konusunda, anne babaya itaat olmaz şeklinde genel bir hüküm ifade eder.
Farz bir ibadeti terk etme konusunda anne ve babaya itaat olmaz.
Nafile ibadetlere gelince, onları terk etmede anne babaya itaat caizdir. Hatta anne babaya itaat, nafile ibadetten daha faziletli bir iştir.
Şu da ana babaya iyiliktir:
Ana-babayı ziyaret edenleri ziyaret etme, hayatta ve ölümde kendin için neye kızıyorsan, onlar için de kızman
Eğer onlara öfke duyuyorsan, onların seni büyütmelerini, uykusuz kaldıklarını, sana olan şefkatlerini, senin için yorulmalarını düşün. Bu konuda Allah (c.c) şöyle buyuruyor; “Onlara güzel söz söyle (İsra’23)”
Bil ki eğer onlar sana merhamet etmezlerse, sen mahzun olmuş ve gazaba uğramış olanlardan olursun. Eğer anne babandan dolayı Allah’ın emrine karşı gelmişsen, öfken geçtikten sonra Allah’a tövbe et.
Sana vacip olmayan hiçbir yolculuğa onların izni olmadan çıkma. Onların izni olmadan tayin edilmeyen bir savaşa gitme. Anne babanı üzme, anne ile oğlun arasını açanlar kınanmışlardır.
Bu konuda Hz Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur;
Ana ile oğlunun arasını ayırana Allah lanet etmiştir. (Not: Kızlar bu hadis daha çok sizi ilgilendiriyor bilmem anladınız mı?)
Şayet bir yiyecek ve içeceğe kavuşursan, onun en güzelini onlara vermeye bak. Zira çok kere onlar da seni tercih etmişlerdir. Aç ve susuz kalmışlardır. Uykusuz kalıp seni uyutmuşlardır.
Kaynak: Abdülkadir Geylani / El-Ğunye (Li Talibi Tariki’l Hak / bkz: 135-137
