Bakara sürenin başlangıcı; kişinin zahirini rezilliklerden ve razı olunmayan sıfatlardan temizleyen şer’i hükümler; ortası güzel yolun edepleri ve kişinin batınını beşeri kirlerden temizleyen, ahlak-ı hamide; ve sonu da kesretin bulanıklığından, kirinden ve ikiliğin ayıbından temizlenmiş, sırf zatı tevhid üzerine bina edilmiştir.
Tevhidin soğuk suyuna hasret çekerek tahkik yolunda yükselip gidenlere, Allah’a götüren yolların onun yarattıklarının sayısınca olduğu gerçeği gizli kalmaz. Çünkü alemde hiçbir zerre yoktur ki bu yollardan birisinden gitmesin.
İşte yolların en kıvamlısı, en güzeli, en açığı Allah Teala’nın muhkem ve müteşabih olmak üzere iki gruba ayrılmış ayetlerle açıklanmış sürelerden oluşan kitabında habibi (s.a.v) ve onun varisleri için (Allah onların fetihlerini arttırsın) seçtiği yoldur.
Her bir süre şer’i hükümleri, tarikat adabını / edeplerini ve hakikat sırlarını ihtiva eder.
O halde Kur’an’dan yakin ve irfan mücevherlerini çıkarmak gayesiyle onun denizinin dalgalarına dalan kimselere, gücü ve kabiliyetinin elverdiği ölçüde her sürenin sahip olduğu esrarın kendisine keşfedilmesi için bütün süreler üzerinde derin derin düşünmeli elzemdir. Çünkü onun gibi derindir.
Bakara sürenin;
Bilhassa, Bakara süresinin son ayetleri Hz Peygamber’e tahsis edilmiş, sırf ona ait olmak üzere indirilmiştir. Çünkü o, daha önceki peygamberlerin aksine tevhid-i zatının mazharıdır, zati tevhidin kendisi üzerinde zuhur ettiği peygamberdir. Zira önceki peygamberler buna mazhar olmamışlardır.
İşte bundan dolayıdır ki, Hz Peygamber’in gönderilmesiyle birlikte nübüvvet ve risalet (peygamberlik) son bulmuş, vahiy ve ayet indirme yolu kapanmıştır.
Cenab-ı Hak kullarını hidayet yoluna iletmek ve sapıklık yolundan uzaklaştırmak için, bunları kapsayan bu süreyi indirmiştir.
Kaynak: Abdülkadir Geylani / Geylani Tefsiri / C: I / bkz: 51-52
