Çocuğa Laf Anlatmanın Yolu: Çocuğa Vakit Ayırmaktan Geçiyor

Çocuğunuzla işbirliği Yapabilme adlı kitapta yer alan, yazar Elizabeth Pantley’in bu konudaki bazı önerilen oldukça akla yatkın görünüyor.

Mesela;

Çocuktan bir şey istendiğinde bunu ona açık ve net ifadelerle anlatmak, seçenekler sunmak, zaman tanımak pratikte rahat uygulanabilecek bir yöntem. Aslında burada işin yüzde 99’u ebeveyne düşüyor

Ebeveyn ne kadar iyi bir iletişim dili kullanabilirse ve çocuğun o anki psikolojisini ne kadar anlayabilirse çocukla işbirliği yapma oranı yüksek oluyor. Dolayısıyla çocuğunuza söz geçirmeye çalışırken ne tür cümleler kullandığımız şöyle bir gözden geçirmeniz gerekecek

Genelde aileler bir konuyu onaylamadıklarını anlatmak için uzun uzun analizler yaparak, bazen suçlayıcı konuşarak, hatta alay ederek ve bunların hepsini dolaylı anlatımlarla ifade ederek çocuğa bir takım mesajlar vermeye çalışırlar.

Böylece düşüncelerini iletmek isterken pek çok cümle kurmuş ve bu arada çocukla kavga etmenin yolunu da açmış olurlar. Dolaylı ifadeler kişiyi meramını anlatmaktan uzaklaştırır

Pantley in ebeveynlere yönelik hoşuma giden önerilerinden biri şu:

Çocuk oturma odasındaki sehpanın üstünde yemek yiyor ve geride bıraktığı bulaşık ve dağınıklıkları kaldırması isteniyor. Çocuğa iki farklı yaklaşım sergilenebileceğini belirtiyor Panthley. Biri olumsuz, diğeri olumlu

• Birinci yaklaşım: Anne odaya girip ortalığın dağınıklığının hala toplanmadığını görünce “Aman Allah’ım böyle bir çocuğu hak etmek için ne yaptım” diyor.

• İkinci öme:k Anne odaya giriyor, sehpanın üstü hala dağınık, çocuk ise oyuna dalmış durumda. “Oğlum oyunun biter bitmez sehpanın üstünü toplamanı istiyorum” diyerek ne istediğini net ifade eden bir cümle kuruyor.

Birinci mesaj çocuğun sadece dağınık olduğunu belirtmekle kalmayıp çok kötü bir çocuk olduğunu vurguluyor, suçlama ve memnuniyetsizlik gibi ağır olumsuz anlamlar içeriyor..

İkinci cümle ise çocuktan ne istendiğini kısaca izah ediyor ve bir de psikolojisini hazırlıyor:

• Oyunun biter bitmez. Çünkü o an oyuna dalan bir çocuğun fiziksel olarak o işi bırakması için öncelikle zihinsel yönden buna hazırlanması gerekiyor. Yani çocuk oyuna devam etmek isterken ondan başka bir şeyi yapmasını beklediğinizde çatışma çıkabiliyor ve çocuk, dediğiniz şeyi yapsa bile can istediği için değil sizin otoritenizden dolayı yapıyor ve aslında kendisini mutsuz hissediyor

Çocuğun bu duygusunu göz önünde bulunduran ikinci örnekteki anne aslında bilinçli olarak oyun bittikten sonra ibaresini ilave edip çatışma olasılığını azaltıyor

Çocuğa bir şeyler anlatmaya çalışırken söylediğimiz dolaylı ifadelere pek çok örnek verilebilir ama sanırım en çok kullandıklarımız şunlar:

• Kitaplarını toplasan ne iyi olurdu. Oyuna başlamadan önce ödevlerini bitirmeni isterdim…

Oysa ki “Kitaplarını toplamanı istiyorum Oyuna başlamadan önce ödevini bitirmelisin gibi net ifadelere mesajınız daha doğru anlaşmaktadır.

Çocuğa Odanı Topla dendiğinde Eşyaları dolaba Tıkıştır Anlaşılıyorsa

Dolaylı anlatımların yanında ebeveynin düştüğü bir diğer anlatım sıkıntısı da belirsiz ifadelerle konuşmasıdır.

Mesela;

Odanı topla sözü genelde dinlenmez. Oda ya dağınık kalır ya da çocuk odan topla sözünden ortalıktaki eşyaları dolaplara tkıştır anlamaktadır.

Açık ifade ile, “odanı topla, yani kitaplarını kitaplığa yerleştir, oyuncaklarını kutusuna ve elbiselerini dolaba as” şeklinde çocuktan odasındaki soruna yönelik neleri yapmasını istiyorsanız net olarak ifade etmelisiniz

Çocukla işbirliği yapmadaki başka bir kural ise şartı izin verme ya da yazarın ifadesiyle, Annenizin kuralını uygulama. Bu ifadelerde de annenin kurduğu cümle şekli çok önemli.

Çocuk dışarıda oynamak istiyor siz ise yemeğini bitirmesinin daha doğru olduğunu düşünüyorsunuz. Çocuğa dönüp “Yemeğini yedikten sonra dışarda oynayabilirsin diyorsunuz. Burada sakıncali ifade şöyle olurdu:

• Yemeğini bitirene kadar dışarıya çıkamazsın.

Bu cümleler ebeveyn ve çocuk arasında farkında olunmasa da bir mücadele ve zıtlaşma başlatıyor. Cümlenin sonunda yasaklar ve emirler bulunan kelimeler kullanmaktansa izin veren, özgür bırakan ve tercih imkanı sağlayan ifadelere yer verilmesi daha rahatlatıcı bir iletişim şekli

Çocuktan Bir Şeyler İsterken Ona Seçenekler Sunmalı

Çünkü çocuk kendi seçtiği bir şeyi yapmaktan daha çok hoşlanıyor. Böylece her ikinizin de istediği oluyor.

Pijamalarını giymek istemeyen çocuğunuza uyumadan önce giydirdiğiniz pijamalarını göstererek seçme hakkı tanıdığınızda pijama giymek ona eğlenceli gelebiliyor.

Yalnız, seçenek sunarken dikkat etmeniz gereken şey her iki örneğin de sizin doğru gördüğünüz alternatifler olması. “Süt mü istersin, çikolata mı?” Diye bir öneride bulunursanız sağlıklı olanla sağlıksız iki zıt şeyi çocuğa aynı kulvarlarda sunmuş olursunuz

Kaynak: Hanzade Yücel / Semerkand Aylık Aile Dergisi / Ekim 2012 / bkz: 35-36