doğru iletişim örnekleri, iyi anne baba nasıl olur, çocuk gelişim teknikleri, prenses gibisin, etkili anne baba eğitimi, Malcolm X
Soru: Çocuklarla doğru bir iletişim nasıl kurulur?
Cevap: İyi bir anne-baba olmaya karar verdiyseniz, önce şu ilkelerin altına imzanızı atmalısınız:
- Kendimi karakterli bir anne-baba olmaya adıyorum.
- Hayatımın temel direkleri; hakikat, güvenilirlik, doğruluk ve inanılır olmaktır.
- Çocuklarıma bana davranmalarını istediğim gibi davranacağım.
- Hayatımın her anında dürüstlüğün en zirvesini yaşayacağım. Çünkü ahlaki değerler esnek değildir.
- Beyaz bir yalan bile yalandır. Hırsızlık hırsızlıktır; miktarının büyük yada küçük olması bir şeyi değiştirmez.
- Verdiğiniz sözleri tutun.
- Alçak gönüllü olun, çocuklarınıza, onları desteklediğinizi açıkça söyleyin ve yapmanız gereken sorumlulukları zamanında yerine getirin.
- Eleştirdiğinizde doğru zaman ve mekanı seçin ve yapıcı olun.
- Eleştiriye olumlu bir gözleminiz yada yorumunuzla başlayın. Çocukların kişiliğini değil, davranışlarını eleştirin ve bundan nasıl etkilendiğinizi gördüğünüz zararı dile getirin.
Efendimiz (s.a.v) yanlış bir davranış görünce şöyle derdi: “Gözlerime ne oluyor ki, sizi şöyle şöyle yapar görüyorum”
Çocuğunuzun davranışlarını söyleyerek, onun doğru davranmasını sağlayamazsınız. Çocukları istediğiniz yönde geliştirmenin yolu, doğru yaptıkları zaman fark etmek ve olumlu konuşmaktır.
“Aferin ellerini yıkadın”, “Seni ders çalışırken görmek beni memnun etti” gibi sözler doğruların fark edilmesidir ve olumlu davranışların kazanılması için çok önemlidir.
Hiçbir eleştiriyi çocuğun kişiliğini hedef alarak yapmayın, davranışı eleştirin. Adama değil, topa vurun. “Tembel” yerine, “ödevini niye yapmadın”, “Sorumsuz” yerine, “odan toplanmamış” deyin.
Çocuğun doğru davranmasını uzaktan kumanda ile sağlayamazsınız.
“Ellerini yıka”, “dişlerini fırçala”, “odanı topla” demek yetmez, söylediklerinizi çocuklarınızla birlikte yapar ve bu arada onu takdir eder, ona iyi sözler söylerseniz, istediğinizi elde etme şansınız artar.
Her çocuğun yaşına uygun ev ve evin işleriyle ilgili yetki verin. İnsanlar sadece fiziksel ilgiye değil, duygusal ilgiye de muhtaçtır. Otoriter olmakla etkili olmayı birbirine karıştırmayın, çocukla ilgili iletişimi koparmış olursunuz.
- Çocuğunuza olan ilgiyi boş vakitlerinize göre değil, onun ihtiyaçlarına göre ayarlayın. Böylelikle olumlu duygular içerisinde büyümesini sağlarsınız.
- Asla çocuğu küçük görmeyin. Huzurunuzda kendini önemsiz hissedecektir. “Kim demiş, çocuk küçük bir şey, bir çocuk belki en büyük bir şey.” (Necip Fazıl Kısakürek)
- Çocuklarınıza söz verin ve sözünüzü önemseyerek yerine getirin, onlara zaman ayırın ve onlara inanın. Aynı zamanda umut ve güven aşılayın
- Kolay ulaşılabilir olun. Çocuğunuz sizi erişilmez görmesin.
- Bir şeyi karşılık beklemeden yapın yada verin. Başarmaları ve büyümeleri için fırsat tanıyın
- Onlara iltifatta bulunun. Hele kız çocuklarına prenses muamelesi yapın, aksi takdirde ilk gençlik çağlarında kendisine iltifat eden ilk erkeğin kollarına kendisini atacaktır. (Ali Murat Daryal)
- Çocuğunuza bir şey söylerken diz çökerek onunla aynı hizaya gelmeye çalışın. Sizinle işbirliği yapmaya daha istekli olduğunu göreceksiniz. Olumsuz konuşarak motivasyon artırma yöntemi tarihe karışmıştır. Çocuğunuzu gayrete getirmek için olumlu bir tavır içinde olun.
Etkili anne-baba olmaya çalışırken hedefiniz çocuklara kendinizi önemli göstermek değil, onların kendilerini önemli görmelerini sağlamaktır.
- Çocuklarınızı zafer kazanabileceklerine inandırmak için kolay başarabilecekleri küçük zeminler ayarlayın. Sonra çocukların güçlü yönlerini vurgulayarak, onları başarı için her şeye sahip olduklarına inandırın
- Çocuklarınızı yalnızken de toplum içindeyken de yaptıkları iyi şeyler için onları övün. Olumlu özellik ve yetenekleri için takdir edin, beğendiğinizi söyleyin
- Çocuğunuza iyi şeyler söylemekten ve onu övmekten korkmayın. Şımaran çocukları hayat hizaya sokacaktır. Şımartmaktan kaçınayım derken, güvenini zedelediğiniz çocuklara güven kazandırmak çok daha zordur.
- Çocuğunuza olumsuz bir söz söylemeniz gerekiyorsa, sözü olumlu ve güveninizi belirten bir cümle ile bitirin.
Anne-babalar!
- İyi bir dinleyici olmak istiyorsanız, enerjinizi çocuğunuzun beden diline yönlendirin. Çocuğunuz konuşurken gözlerinin içine bakarak söylediklerini yorumlarsanız dinleme beceriniz gelişecektir.
- Onların içtenlikle dinleyin. Anlamaya odaklanın. Çocuğunuzun sözünü bölmeyin. Önyargınızı askıya alın. Anlatılanı belli aralıklarla özetleyin. Anlamak için açıklayıcı sorular sorun. Dinlemeye öncelik verin.
Anlamak için şu yöntemi takip edin:
Beyin-kalp bağlantısıyla dinleyin. Anlamak niyetiyle dinleyin. Anlatılmak istenen mesaja, anlatılana hem de duygulara kulak verin. Duymak için gözlerinizle dinleyin. Sempatiyle ve benimseyerek dinleyin. Sizi dinlemelerini istediğiniz gibi dinleyin. Dinlemek aranızda böylece bağ kurar, saygı oluşturur.
Çocuğunuzla sıcak ilişki kurarsınız. Onun hakkında bilginiz artar. Söyleyeceklerini bilseniz bile, her yaşta anlattığını sıkıntıdan patlasanız bile can kulağı ile yargılamadan ilgiyle dinleyin.
Çocuğunuzun anlattığını dinlemiyorsanız, bir süre sonra onun da sizi dinlemediğini fark edersiniz. Her çocuk bir kişi olmak ister. Onları anlayıp inandığımızda gerçekten bir kişi olabilirler. Kendimizi çocukların yerine koymalıyız (empati). Onları önemsemeli, sanki en önemli kişiymiş gibi davranmalıyız.
Tatlı dilli olun. Hitabınız bir şarkı gibi olsun. Lokman (a.s) oğluna hitap ederken, Kuran ifadesiyle “Ey oğulcuğum (1)” demişti
Hz. Peygamber (s.a.v) de “Yavrucuğum, yavrucuklarım” ifadelerini hem torunları, hem de diğer çocuklar için kullanmıştı
Çocuklarımızı geleceğe hayata hazırlamalıyız.
Hz. Ali Efendimiz şöyle buyuruyor: “Çocuklarınızı yaşadığınız döneme göre değil, onların yaşayacağı döneme göre eğitin.” (Allah’ın emir ve yasakları delinmediği sürece)
- Hayatın bir anlamı, bir gayesi olduğunu öğretin. Yüce gayeler, yüksek idealler edinmelerini sağlayın.
Hayatında, hayatından daha değerli bir değeri olmayanın hayatının hiçbir değeri yoktur (Malcolm X)
- Zaman zaman kucaklaşın. Çocuğunuzu sık sık öpün. Unutmayın! Her öpücüğe bir sevap olduğunu Hz. Peygamber (s.a.v) müjdeliyor.
- Çocuklarınıza hazır bilgiler ezberletmek yerine soru sorma yeteneği kazandırın. Çünkü soru sorma doğru bilgiye ulaştıran bir köprüdür.
- Çocuğun kendini ispatlayabileceği her denemede onu cesaretlendirin. Bağımsızlığına, özgüvenine, girişimciliğine ve sorumluluk alan her davranışına destek olun.
Gazali şöyle buyuruyor:
“Okuldan döndükten sonra, çocuğun oynamasına ve okul yorgunluğunu gidermesine izin verilmelidir. Çocuğun oyundan alıkonulması ve devamlı öğretim yükü altında ezilmesi, onun kalbini öldürür, zekasını köreltir. Ve hayatı başına zindan eder. Hatta onu dersten başını kurtaracak çare aramaya yöneltir.”
Kaynak: Mehmet Yüksel / Aile Rehberi / Yeni Dünya Dergisi / bkz: 85-57
(1-Lokman Suresi)
