Bil ki, onu yaparken başka bir şey düşünmek namaz dışındaki bütün ibadetlere her zaman zarar vermez. Çünkü diğer ibadetlerde imtihan ve sınanma başka bir şeyi düşünmekle hasıl olur.
Mesela oruç; nefsin bir takım arzularını terk etmesidir. Fakat namaz birtakım zikirlerden, münacaatlardan ve hareketlerden oluşur.
Mesela; hac her ne kadar akıl başka şeylerle meşgul olsa da meşakkatli fiillerden ibarettir.
Mesela Zekat, çok sevilen malın bir kısmını başkasına vermektir.
Namazda kalp başka bir şeyle meşgul olursa söz konusu zikirlerle ve münacatla elde edilmesi istenen şey hasıl olmaz.
Çünkü dil kalpte olanı ifade etmezse bu bir hezeyan olur.
Aynı şekilde, kalp başka bir şeyle meşgul olursa namaz hareketlerinden elde edilmesi istenen şey de kazanılmaz.
Çünkü kıyamın maksadı eğer hizmet, rüku ve secdelerin amacı boyun eğmek ve saygı göstermekse, kalp de bütün bunlardan uzak bir şekilde başka şeylerle meşgul oluyorsa maksat hasıl olmaz.
Bu hal şuna benzer;
Bir adamın önünde bir put olsa ve o puttan habersiz olsa onun puta saygı gösterdiği söylenebilir. Bu söz söylenmiyorsa adamın yaptığı işin o fiilin amacına uygun olduğu anlaşılır. Bir fiili amacının dışına çıkarsa, sadece bir görüntüden ibaret olur ve hiçbir şekilde itibar görmez. Yüce Allah bu hususta şöyle buyurmuştur :
‘Onların ne etleri ne de kanları Allah’a ulaşır ! Fakat O’na sadece sizin takvanız ulaşır (1)’
Burada kastedilen Allah’a ulaşan şeyin kalbi kaplayan ve onun kendisinden istenen emirleri uymasını sağlayan vasıftır.
Şeriat namaza başladıktan sonra arız olan bir gaflete müsamaha etmiş ve gafletten dolayı yapılmamış olan bir fiil için sehiv secdesini gerekli görmüştür.
Namaza başlarken kalbin başka şeylerle meşgul olmaması ruhun bedendeki son kalıntısı gibidir. Kalp ne kadar kuvvetliyse ruh namazın sonuna kadar o kadar mutlu olur. Ne kadar zayıfsa kişinin kuvvetleri zayıflar. Üzerinde hareket emaresi olmayan nice diri insan gördük. Ancak her ne kadar namazda başka şeylerle meşgul olmamak gerekse de bundan kurtulmak zordur ve ilim ve basiret isteyen bir iştir. Namazda aklınıza dünyevi veya başka şeyler gelecek olsa da bu gibi şeyler geliyorsa da bu namazı bozmaz. Ancak aklıma kötü kötü şeyler geliyor diye namazı bırakmayı düşünmek yerine aklına gelen vesveselerden ve düşüncelerden kurtulmaya bak. Zaten şeytanında istediği odur. Bak namaz kılıyorsun ama aklına olduk olmadık şeyler geliyor. Senin namazın kabul olmaz. Boşuna namaz kılıyorsun gibi vesveseler verir ki, bunlar itibara ve dikkate alamyınız.
Kaynak: İbnü’l Cevzi / Minhacü’l-Kasıdin Ve Müfidü’s-Sadıkin / C:1 / bkz: 127-128 (1-Hac 37)
