Güzel Ahlak ve Alametleri & Ayet-Hadis

Nefsinin noksanlıklarını ve kusurlarını bilmeyen her insan, günahların büyüklerini terk edecek kadar az bir nefis mücahadesi yaptığı zaman, çok defa kendine göre nefsini temizlediğini, ahlakını güzelleştirdiğini sanır ve sürekli mücahadeden geri durur. Bunun için, güzel ahlakın alametlerini açıklamak gerekir.

Şüphesiz güzel ahlak iman, kötü ahlak da nifakdır. Allah Teala müminlerin ve münafıkların sıfatlarını kitabında anlatmıştır. Bu vasıflar tamamıyla güzel ahlakın ve kötü ahlakın mahsulleridir. Güzel ahlakın nişanlarını bilmemiz için bu ayetlerden bazılarını aktaralım:

Müminler muhakkak felah bulmuştur. Ki onlar namazlarında huşua riayetkardırlar. Ki onlar boş ve faidesiz şeylerden yüz çeviricidirler. Ki onlar zekat (vazife) lerini yapanlardır. Ki onlar ırzlarını koruyanlardır. Şu var ki, zevcelerine yahut sağ ellerinin malik olduklarına (kendi cariyelerine) karşı (olan durumları) müstesnadır. Çünkü onlar (bu takdirde) kınanmışlar değildir. O halde kim bunların ötesini isterse şüphe yok ki onlar haddi aşanlardır. Ki onlar emanetlerine ve ahitlerine riayetkardırlar. Ki onlar namazlarına devam ederler. İşte onlar varis olanların ta kendileridir. Ki onlar Firdevs’e varis olacaklardır. Onlar bunun içinde ebedi kalıcıdırlar (Mü’minun Süresi 1-11)

Tevbe edenler, ibadet edenler, hamd edenler, seyahat edenler, rüku edenler, secde edenler, (insanlara) iyiliği emredenler ve (onları) kötülükten vaz geçirmeye çalışanlar ve Allah’ın sınırlarını koruyanlar (yok mu, işte onlar da cennet ehlidirler. Habibimi,) sen o mü’minlere cenneti müjdele (Tevbe Süresi 112))

Ayet-i celile;: Müminler ancak onlardır ki Allah anıldığı zaman yürekleri titrer. Karşılarında ayetleri okununca (bu) onların imanını artırır. Onlar ancak Rablerine dayanıp güvenirler. Onlar ki namazı dosdoğru kılarlar. Kendilerine rızık olarak verdiğimizden (Allah yolunda) harcarlar. İşte onlar gerçek müminlerin ta kendileridir. Rableri katında dereceler, yarlığanma ve sayısı bitmez, müddeti tükenmez rızık (hep) onlarındır (Enfal Süresi 2-3-4)

O çok esirgeyen (Allah’ın has) kulları ki onlar yer (yüzün) de vakar ve tevazu ile yürürler. Kendilerine beyinsizler (hoşa gitmeyecek) laflar attığı zaman «selam deyip geçerler (Furkan Süresi 63)

Kendisinin ne halde olduğunda tereddüde düşen kimse nefsini bu ayetlere arz etsin. Bu sıfatların hepsi de güzel ahlakın alametleridir. O vasıfların tamamen yokluğu da kötü ahlakın nişanıdır. Bir kısmının bulunup bir kısmının bulunmayışı da bazı huyların güzel, bazı huyların da çirkin olduğuna delalet eder. O halde kişi olmayanları tahsile, bulunanları da korumaya çalışsın. Allah’ın Resulü birçok sıfatlarla müminleri vasf etmiş ve hepsiyle güzel huylara işaret buyurmuştur.

Resulüllah (s.a.v) buyurdu:

• Mümin kendisi için sevdiğini kardeşi için de sever

• Kim Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsa komşusuna ikram etsin

• Kim Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsa hayır söylesin veya sussun

Allah Resulü (s.a.v), müminlerin sıfatının güzel ahlak olduğunu beyan ederek şöyle buyurmuştur.

• Müminlerin imanca en olgunu, ahlakça en güzelleridir

• Bir mümin için, mümin kardeşine onu incitecek bir bakışla bakması helal değildir.

• Bir Müslümanın bir Müslümanı korkutması helal olmaz.

• İki oturan şahıs ancak Allah’ın emanetiyle otururlar. O halde onlardan birisi için kardeşinin aleyhinde, onun ifşasından hoşlanmayacağı bir sırrını faş etmesi helal değildir.

Kendisiyle güzel ahlakın varlığı ölçülen yolların en iyisi ezalara karşı sabretmek, sıkıntılara katlanmaktır.

Kaynak: İmam-ı Gazali / İmam-ı Gazali’den Müminlere Vaazlar / bkz: 381-385