Hutbe Hazırlama ve Vaaz Sunumunda Dikkat
Kur’an-ı Kerim de akıllı, düşünen ve saygın bir varlık olarak sunulan insanın temel sorumluluğunun yüce yaratıcı olan Allah’ı tanımak ve bu bağlamda O’na ibadet etmek olduğu sıkça hatırlatılır. Allah’a, ahiret gününe, peygamberlere ve onların getirdiği vahye inanmak, aynı zamanda insanın yaratılış gayesi ve bu yaratılış içinde kendi konumunu anlamasının da temel basamağını teşkil eder.
Yüce Rabbimiz: Ey insanlar! Sizi ve sizden öncekileri yaratan Rabbinize ibadet edin ki, Allah’a karşı gelmekten sakınasınız (Bakara 21) ve Ben, cinleri ve insanları ancak bana kulluk etsinler diye yarattım (Zariyat 56) buyurarak, Allah’a bağlılığın, O’nun emirlerine boyun eğmenin genel adı olan ibadeti insanların yaratılış gayesi olarak açıklamaktadır.
Yüce Allah insanları yeryüzünde sorumsuz bir şekilde bırakmamış, yaratılış gayelerini gerçekleştirmeleri için onlara hidayet yollarını göstermiş, kendisine nasıl kulluk yapılacağını, rızasının nasıl kazanılacağını öğrenmeleri için de peygamberler göndermiştir.
Nitekim bu peygamberler, Yüce Allah’tan aldıkları bilgileri insanlara ulaştırmışlar ve açıklamışlardır. İnsanlığın atası Hz Adem’den itibaren bütün peygamberlerin, birbirini tasdik ederek tebliğ ettiği hak dinin esasını bu bilgiler/vahiyler oluşturmaktadır.
İlahi vahiy halkasının son peygamberi Hz Muhammed’de hayatı boyunca çeşitli zorluklara göğüs gererek insanlara Allah’tan aldığı vahyi tebliğ edip insanları İslam’a davet etmiş, eğitmiş ve bilgilendirmiştir.
Şüphesiz O’nun davet ve tebliğinde minberden irat buyurduğu hutbelerinin ayrı bir yeri vardır. Bu yüzden de sevgili peygamberimiz Cuma ve bayram hutbelerine özel bir önem vermiş, hutbelerinin anlaşılır, özlü ve güncel olmasına itina göstermiştir.
Öte yandan Cuma namazının bir parçası sayılan cuma hutbesini dinlemek ibadet olarak kabul edilmiş, hutbenin böyle bir duyguyla, sükunet ve dikkatle dinlenmesi istenmiştir. Bu durum, cuma hutbesini diğer hutbelerden ayıran ve ona kendine özgü bir anlam kazandıran bir özelliktir.
Dini hayatımızda, dini bilgi ve duyarlılığımızın gelişmesinde minberden okunan hutbeler son derece önemli ve etkili bir rol ifa ederler. Bu yüzden günümüzde hatiplerimizin, hutbelerini anlaşılır, bilgi yüklü, özlü fakat etkili bir şekilde hazırlamaları ve sunmaları gerekmektedir.
Hutbeyi hazırlarken ve sunarken cemaatin onu ibadet duygusuyla dinlediklerini düşünmek, cemaatin özel durumunu da dikkate alarak hutbeleri kısa tutmak, hutbelerde sağlam bilgiler vermek, ihtilaflı ve cemaati tedirgin edecek nitelikteki konulardan kaçınmak da yine ayrı ayrı önem taşımaktadır.
Kaynak: Diyanet İşleri Başkanlığı / Minberden Gönüllere / bkz: 9-10