İmanın 60 / 70 Küsür Şubesi Vardır

Şerh ve izahı:

Hadis-i Şerif Buhari’nin rivayetinde böyle olmakla beraber Müslim’de; “… altmış veya yetmiş küsur…” şeklinde rivayet edilmiştir. İmam Nevevi “yetmiş küsür” rivayetini kabulün daha doğru olacağını, çünkü bu ziyade sikattan gelip onların ziyadesinin makbul olduğunu söylemiştir.

Bid kelimesi müphem bir sayıdır. Çoğunlukla üç ile dokuz arasında kullanılır.

Şu’be bir parça demektir. Ağacın dalına da şu’be denir.

Hadis-i Şerifte, iman, köklü, gövdeli ve dallı bir ağaca benzetilmiştir. Çünkü iman, kalp, lisan ve azalar ile ilgilidir. Bunların bir kısmı kök ve bir kısmı gövde ve diğer bazıları da dallar mevkiindedir.

Ayni ise, hadisteki Şu’be kelimesinden muradın haslet olduğunu söylemiştir. Yani, imanın yetmiş bu kadar hasletleri var, demektir. Gerçek şu ki, imanın hasletleri pek çoktur.

Bu hasletleri yerine getirmekle imanın nuru artar ve aksi halde eksilir. Bunun için bazıları ameli imandan cüz kabul etmiş ve imanın artıp eksildiğine hükmetmişlerdir.

Müslim’in diğer bir rivayetinde bu yetmiş küsür şu’benin ilki ile sonu açıklanarak şöyle buyurulmuştur:

İman; yetmiş küsür şu’bedir, en üstünü (La ilahe illâllah) sözüdür; en küçük tarafı da yol onarımı ve eziyet verecek şeyleri yoldan atmaktır, haya da imanın kollarından biridir.

İmanın hasletlerini bildiren daha pek çok rivayetler vardır. Bunlara icmalen inanmak kafidir; teferruatını bilmek şart değildir. Bu, adeta meleklere inanmaya benzer; meleklerin adlarını ve şahıslarını dahi bilmeden imanımızın kifayeti gibidir.

Bununla beraber kısaca bu yetmiş küsür dalları açıklamakta fayda vardır. Önce şunu bilmek lazım ki, imanın aslı, kalbinden altı esasa inanmaktır. Dildeki ikrarı rükn kabul etsek bile, rükn zaidtir. Sukuta ihtimali var, fakat imanın kaibden ayrılmasına imkan ve ihtimal yoktur.

Bu bakımdan iman artmaz, eksilmez. Ve aynı zamanda mürtekib-i kebire, büyük günahları, irtikab ediyor veya farzları ihmal ediyor diye Ehl-i Sünnet tarafından tekfir edilmez.

Ehl-i Sünnet, helali haram, haramı helal itikad etmedikçe, bir mümini tekfir etmez. Fakat iman-ı kamil, kalp ile tasdik, dil ile ikrar ve azalar ile amel olduğuna göre, iyi ameller çoğaldıkça imanın nurunun artacağı da muhakkaktır. Şimdi kısaca bu şu’beleri açıklayalım:

a-) Tasdik ve itikad: Bunun 31 şubesi vardır. Bunlar:

• Allah’ın varlığına, birliğine, Zat ve Sıfatına ve benzeri olmadığına,

• Allah’ın Zat ve Sıfatından başka her şeyin hudusuna, sonradan var olduğuna,

• Meleklerine. Bunların nurani cisimler olup Allah’a asla isyan etmediklerine

• Yüz suhufa, dördü büyük olmak üzere kitaplarına,

• Peygamberlerine ve onların mucizelerle takviye edildiklerine

• Kadere, hayır ve şerrin halikı Allah olduğuna

• Ahiret gününe, kabir, kabirde sual-cevap, tazib ve tenim, haşr, neşr, hisap, mizan, sırat, Cehennem, havz ve Cennet’e,

• Cennet’in şu anda mevcut olduğuna ve Cennet’e girenlerin ebediyen orada kalacaklarına

• Cehennemin de mevcud olup Cehenneme girecek kafirlerin orada ebediyen azab olacaklarına

• Allah sevgisi ve O’na itaat

• Allah için sevmek ve Allah için buğzetmek, tabii Sahabe sevgisi de buraya girer

• Peygamber’i sevmek, tabii Salavat getirmek ve Sünnetine uymak da buraya girer,

• İhlas ile amel edip riya ve nifakı terk etmek

• Tevbe ve nedamet

• Allah’tan korkmak

• Ummak

• Ümitsizliğe düşmemek

• Şükretmek

• Sabretmek

• Ahdinde vefa

• Tevazu ve büyüklere saygı

• Küçük ve düşkünlere merhamet ve sevgi

• Kazaya rıza

• Tevekkül

• Ucub ve böbürlenmeyi terk ve kendi kendini tezkiye etmemek

• Kin tutmamak

• Kızmamak

• Bozgunculuk ve kötü zanda bulunmamak

• Dünya ve mal sevgisine kapılmamak ve hased etmemek

• Haya

• Menhiyyattan kaçmak.

Bunlar itikad ile ilgili hususlardır.

b-) İkrar ile ilgili hususlar: Bunların da 6 şubesi vardır:

• Diliyle La ilahe illallah demek

• Kur’an okuma

• Zikrullah

• Dua ve istiğfar etmek

• İlim öğrenip, öğretmek

• Her türlü boş, yalan ve benzeri kötü sözlerden sakınmak.

c-) Amel: Bu da beden işidir. Bunun da 3 şubesi vardır:

▬ 1-)Kendi zatı ile ilgili olanlar: Bunlar da 16 şubedir:

• Bedeni temizlemek, abdest almak, nifas, hayız ve cenabetlikten yıkanmak

• Farz, kaza ve nafile namazları kılmak

• Fıtır sadakası, nafile sadaka ve zekat vermek, yedirmek, misafir ağırlamak, masalih-i ammeye yardım

• Farz, kaza ve nafile oruçları

• Hac ve Umre

• İtikaf

• Dini için göç etmek

• Nezrini ifa

• Delil aramak

• Yemin kefaretlerini ödemek

• Avret yerini örtmek

• Kurban kesmek

• Cenazeyi defnetmek

• Borç ödemek

• Muamelede doğruluk ve riyadan kaçmak

• Doğru şahadet.

▬ 2-) Müşterek vazîfeler: Bunlar da 6 şubedir:

• Evlenmek, zina ve livatadan sakınmak

• Aile hukukuna riayet, maiyetindekilere iyi muamele

• Ana ve babaya itaat

• Evlat terbiyesi

• Sıla-i rahim

• Amirine itaat.

▬ c-) Amme işleri: Bunlar da 18 şubedir:

• Adaletle hükmetmek

• Ulu’l-Emr’e itaat

• Cemaate tabi olmak, icma’ı bozmamak

• Ara bulmak

• Yardım etmek

• Emr-i ma’ruf, nehy-i münker

• İkaame-i hudud

• Cihad

• Emaneti yerine getirmek

• İstikraz ve , bunda vefa

• Komşu haklarını korumak

• Hüsnü muamele, helal kazanç

• Meşru yolda sarf, cimrilik ve israftan sakınmak

• Selamlaşmak

• Teşmit-ı atıs

• Kimseye zarar vermemek

• Lehviyyattan sakınmak

• Yoldan, eziyet verecek şey’i kaldırmak.

İşte bunlar imanın 77 şubesidir.

Kaynak: Ahmet Serdaroğlu (Diyanet İşleri Başkanlığı Müfettişi) / Diyanet İlmi Dergisi / Mart 1970 / bkz: 78-80