Maide Süresi Tefsirine Giriş: Allah’ın belirlediği sınırları yerine getirip verdikleri sözlere de sadık kalanlar için, evsaf-ı zatiyyesinin birbiri ile uyuşan ve birbirine karşı olan münasebetleri arasında gerçekleşmiş bulunan kuralları muhafaza edenler için;
Dinde var olan bütün emirlerin ve nehiylerin menşeinin birbiri ile örtüşen ilahi sıfatlarla, birbirine karşı olan ilahi isimler olduğu gizli gizli bir şey değildir.
Öyleyse, bu evsafa uygun olarak yaratılanlar arasında vaki olan farklılıklar bizzat o sıfatlardan kaynaklanmaktadır. Emir ve nehiylerin gelmesindeki sır ise farklılığı, zuhur etmeyi, zuhur ettirmeyi, yaratmayı ve var etmeyi sağlamak için hazırlanmış olan ilahi adaletin gerçekleşmesi içindir.
Bunun için Allah;
Bu fıtrat üzere yaratılmış seçkin kullarını katlanması zor sorumluluklarla mükellef kıldı. Bunlar alışkanlıkların kesilmesi, şehvet duyulanların ve ilahi fıtrata uygun biçimdeki normal yaratılışa zor gelen arzuların terk edilmesidir.
Bu şekilde Allah, onları kendi tevhidine ulaştıracak, isim ve sıfatların kesretinden dolayı olabilecek şüpheleri giderecek olan sırat-i müstakime yönlendirmektedir.
O isimler ve sıfatlar zah-ı ilahinin ezelden ebede kadar, hiçbir illet ve sebebe dayanmaksızın tecellileridir.
Tecelliyat-ı ilahiye karşısında bizim şaşırmaktan, düşünceye dalmaktan, aciz kalmaktan ve perişan olmaktan başka yapacak bir şeyimiz yoktur. eğer Allah’ın lütfu ve keremiyle bu derecelere ulaşmayı başarabilirsek.
Bu cümleden olarak Allah kullarına şöyle emrediyor ve onlara sözlerine sadık olmalarını, anlaşmaları muhafaza etmelerini tavsiye ediyor ki yaratılmış oldukları gaye ve amaç için hazırlansınlar.
Kaynak: Abdülkadir Geylani / Geylani Tefsiri / C: I / bkz: 507
