İslam dini, mükellef olan insanlardan bazı şeyleri yapmalarını, bazı şeyleri yapmamalarını istemiş, bazı şeyleri de yapıp yapmamakta onları serbest bırakmıştır.
Böylece dinin emrettiği şeyleri yapmak ve yasakladığı şeylerden sakınmakla yükümlü olan, ergenlik çağına girmiş akıllı insana mükellef denir.
İslam dini akla hitap eder. Bu sebeple aklı olmayan deliler ile ergenlik çağına gelmemiş çocuklar mükellef sayılmazlar.
Görülüyor ki bir insanın dini hükümlerle yükümlü olabilmesi için kendiisnde iki şartın bulunması gerekir.
1- Akıl
2- Buluğ
Akıl: İnsanda mevcut olan bir kuvvettir. İnsan, onunla bilgi sahibi olur, iyi ile kötüyü birbirinden ayırır ve eşyanın hakikatini onunla anlar. Akıl sahibi olan kimseye Akil denir.
Mükellef olan insanların dünyada yaptığı işler sekiz çeşittir. Bunlara mükellefin eylemleri anlamında ef’al-i mükellefin denir. Bu sekiz fiil;
Farz
Vacib
Sünnet
Müstehab
Mübah
Haram
Mehruh
Müfsittir