Safa Tepesinden Başlamak: Say yapmaya Safa tepesinden başlamak say’ın vaciplerindendir. Nesai’nin naklettiği rivayet bunu göstermektedir. Safa tepesinden başlamak vaciptir. Biri Merve tepesinden say yapmaya başlar ve Safa tepesinde ‘say’ımı tamamlarsa yeniden say yapması gerekir.
Tavaftan Sonra Yapmak. Say’ın bir diğer vacibi ise makbul bir tavaftan sonra olmasıdır. Hz. Peygamber (s.a.v) ve ondan sonraki dönemde yaşayan müminler ancak tavaftan sonra say yapmışlardır. Sahih hadislerde anlatılanlar istikra yolu ile kabul edilir.
Cünüplük ve hayız hali dışında yapılan tavaftan sonra olması. Abdestli olmak, beden ve elbise temizliğini sağlamak, sa’y yapılacak yerin temizliğine dikkat etmek ise say’ın vaciplerinden değil, sünnetlerindendir.
Kudüm tavafını abdestsiz yapan ve cünüp olarak da sa’y yapan kimsenin ziyaret tavafından sonra yeniden say yapması vaciptir. Eğer yeniden say yapmazsa kurban kesmesi gerekir. Abdestsiz olarak sa’y yapan kimsenin ziyaret tavafından sonra yeniden say yapması mustehap olur. Eğer yeniden sa’y yapmazsa her hangi bir ceza gerekmez.
Umre ve hac ‘say’ında cünüp olmama ve hayız olmama şartı yoktur. Bir başka ifade ile cünüp ve hayızlı olmama ‘say’ın vaciplerinden değildir. Çünkü sa’y, Mescid-i Haram’ın dışında yapılan bir ibadettir. Nitekim bu konuda İbn Ebi Şeybe sahih bir senet ile Musannef’inde şu rivayeti nakletmiştir: Tavaf ettikten sonra Safa ile Merve arasında say yapmadan hayız olursan, say yap. Günümüzde ise Safa ile Merve Mescid-i Haram’a katılmıştır. Buna dikkat edilmelidir!
Kaynak: Esad Muhammed Said es-Sağirci / Delilleriyle Hanefi Fıkhı / bkz: 401
