Kalp bir kale, şeytan da o kaleye girmek, oraya sahip olmak ve onu istila etmek isteyen bir düşman gibidir. Kaleyi düşmandan korumak, ancak kale kapılarını, giriş yerlerini ve gediklerini korumakla mümkündür. Kale kapılarını bilmeyen elbette onun kapılarını korumaya muktedir olamaz.
Kalbi şeytanın vesveselerinden korumak, mükellef her kula borç olan bir farz-ı ayındır. Vacib olan bir şeye kendisiyle ulaşılan şey de vacibdir. Şeytanı defetmek ise, ancak onun insana nüfuz ettiği yerlerini bilmekle mümkündür. Öyle ise, şeytanın nüfuz ettiği medhalleri bilmek de vacibdir.
Şeytanın giriş yerleri ve kapıları kulun sıfatlarıdır ve bunlar pek çoktur. Fakat biz burada şeytanın ordularının rahatlıkla geçebildiği büyük kapılara işaret edeceğiz.
1-) Şeytanın insanlara nüfuz ettiği en büyük kapılarından birisi gadab ve şehvettir. Gadab aklı helâk etmektir. Akıl askerleri zayıfladığı vakit şeytan ordusu hücum eder. İnsan öfkelendiği zaman, çocuğun topaçla oynaması gibi şeytan da onunla oynar.
2-) Şeytanın insana nüfuz ettiği büyük kapılardan biri de hased ve hırstır. Kul bir şeye karşı aşırı istekli oldu mu hırsı onu kör ve sağır eder. Zira Allah’ın Resulü (s.a.v) şöyle buyurmuşlardır: Bir şeyi sevmen (seni) kör ve sağır eder
3-) Şeytanın giriş merkezlerini bildiren basiret nurudur. Hased ve hırs bu nura perde olduklarında kul göremez. Kul göremeyince de şeytan ona nüfuz etme fırsatını bulur. Ve ne kadar çirkin de olsa arzusuna ulaştıracak her şeyi ona güzel gösterir.
4-) Şeytanın insana nüfuz ettiği büyük kapılarından biri de katışıksız helal yiyeceklerden de olsa doyasıya yemektir. Zira tokluk şehvetleri güçlendirir. Şehvetler ise şeytanın silahlarıdır.
5-) Şeytanın insana nüfuz ettiği büyük kapılarından biri de elbise ile bezenmek, ev ve eşyaları süslemek sevgisidir.
6-) Şeytanın insan kalbine girdiği büyük kapılarından biri de insanlara tamadır yani insanların sevgisini kazanma isteğidir
Tama kalbe galebe çaldığında, şeytan durmadan ona, tama ettiği kimselere karşı bezenmesini, yapmacık hareketlerde bulunmasını sevdirmeye çalışır. Öyle ki, tama ettiği kimse o kişinin sanki mabudu olur, kendisini ona sevdirmek ve sevgisini kazanmak için hileler düşünür, bu amacına ulaşmak için her çareye başvurur.
6-) Şeytanın insanlara nüfuz ettiği kapılarından biri de aceleciliktir. Allah’ın Resulü s.a.v) buyurdular ki: Acelecilik şeytandan, teenni de Allah Teala’dandır.
7-) Şeytanın insana nüfuz ettiği kapılarından biri de altın, gümüş, eşya, hayvanlar ve gayri menkullerdir. Bunlardan ihtiyaç fazlası olan her şey şeytanın karargahıdır.
8- ) Şeytanın insana nüfuz ettiği büyük kapılarından biri de cimrilik ve yoksulluk korkusundur. Bu korku insanı Allah yolunda harcamaktan, sadaka vermekten alıkoyar, malı depolamaya ve yığmaya çağırır, ki sonu elim azapdır.
9-) Şeytanın insana nüfuz ettiği kapılarından biri de Müslümanlara kötü zan beslemektir.Allah Teala kötü zannı yasaklamış ve şöyle buyurmuştur: Ey iman edenler, zannın birçoğundan kaçının. Çünkü bazı zan (vardır ki) günahtır (Hucurat Süresi 12)
Kaynak: İmam-ı Gazali / İmam-ı Gazali’den Müminlere Vaazlar / bkz: 363-365
